ARMIA POMORZE: Linia Osy - 11 schronów

Mapa.

W celu sprawnego przeprowadzenia budowy fortyfikacji na odcinku wzdłuż rzeki Osy od miejscowości Kłódka do ujścia do Wisły sformowano 82 grupę fortyfikacyjną. Składała się ona z 7 oficerów, 88 podoficerów, wykorzystywano także organiczny batalion saperów z 16 DP. Dodatkowo do prac skierowano około 300 robotników cywilnych, głównie bezrobotnych z Funduszu Płacy. Na całym odcinku wykonano do 02.09.1939 r. 11 schronów żelbetonowych, okopy, zasieki, oraz liczne tamy na rzece. W schronach z powodu braku odpowiedniej ilości właściwego uzbrojenia zamiast 2 szt. ckm ustawiano tyko 1 szt. lub rkm, a często tylko strzelców uzbrojonych w zwykłe karabiny.

Pozycja została obsadzona przez Oddział Wydzielony "Grudziądz" (bON Świecie, III/65 pp). W dniach 02 i 03.09.1939 r. prowadzono intensywne walki ogniowe. Nieprzyjaciel przekroczył linię Osy na wschód od odcinka umocnionego, co zagrażało okrążeniu Grudziądza. W tej sytuacji OW "Grudziądz" w nocy z 03 na 04.09.1939 r. wycofał się z zajmowanych umocnień.

Schrony 5,4,3,2,1 łatwo odszukać schodząc polną drogą w dół skarpy za Świerkocinem (koniec zabudowań) na lewo od szosy w kierunku z Grudziądza do Malborka. Polna droga biegnie początkowo równolegle do szosy, później wchodzi w las.

Schron numer 1 - tradytor dwustronny. Położony najbliżej koryta Wisły - na pierwszej wyraźnej górce od koryta rzeki. Przy ostatnim zabudowaniu, u podnóża skarpy.

Schron numer 2, tradytorowy - dwustronny. Położony około 500 metrów na wschód od 1. Tuż przy drodze.

Schron numer 3 - tradytor dwustronny, na terenie oczyszczalni ścieków - w jej zachodniej części.

Schron numer 3 - inne ujęcie. Zdjęcie Jakub Franczak (Grudziądz).

Schron numer 4 - tradytor dwustronny tuż przy drodze u podnóża skarpy, na skraju lasu.

Schron numer 5 - tradytor dwustronny tuż przy drodze u podnóża skarpy, na skraju lasu.

Schron numer 6 - tradytor jednostronny po drugiej stronie szosy Grudziądz - Malbork. Za zabudowaniami, całkowicie zasypany.

Schron numer 7 - tradytor dwustronny na polach, około 200 metrów od szosy.

Góra schronu nr 7.

Wnętrze schronu numer 7.

Schron numer 8 - tradytor dwustronny, na skraju niewielkiego lasku.

Schron numer 9 - tradytor dwustronny. Posiada dwa otwory sztrzelnicze na różnych wysokościach. Tutaj widoczna jest obniżona strzelnica.

Schron numer 9 - od tyłu.

Schron numer 9 - Normalna strzelnica.

Wnetrze schronu numer 9 - obniżona strzelnica.

Schron numer 10 - na prawo od szosy Grudziądz - Olsztyn, tuż przed korytem rzeki Osy. Na prywatnej posesji - strzeżony przez trzy rottweilery !!!

Schron nr 11 położony na wschód od schronu nr 10, w odległości ok. 500 m, po przeciwnej stronie Kanału Trynka - jednostronny. Ściana tylna schronu z przelotnią zwrócona jest w stronę Grudziądza. Schron wznoszono w pośpiechu. Posiada uszkodzenia odniesione w czasie walk. Był ostatnim, najbardziej wysuniętym na wschód obiektem linii Osy i znajdował się najbliżej miejscowości Kłódka - Młyn, gdzie toczyły się walki we wrześniu 1939 roku. Zdjęcie Jakub Franczak (Grudziądz).

Wnętrze schronu nr 11. Zdjęcie Jakub Franczak (Grudziądz).

_